Ontvang de nieuwste updates

Blijf met de updates op de hoogte!

Kiwi

Vertaling

Kiwi

Latijn

Actinidia chinensis

Kenmerken

De kiwi of Chinese kruisbes is de eetbare vrucht van een snel groeiende slingerende klimplant, die goed kan groeien in subtropische gebieden. De snelgroeiende ranken kunnen een lengte bereiken van 3 tot 7 meter. De lichtgroene bladeren zijn rond tot eirond en zijn behaard, evenals de jonge scheuten. De oudere takken zijn kaal. De kiwiplant bloeit met witte, lichtgele tot oranje bloemen. De bloemen verschijnen in mei - juni. Jonge planten bloeien vaak pas na drie of vier jaar. De oorspronkelijke kiwiplant verdraagt maar lichte vorst. Door kruisingen zijn soorten gekweekt, die zeer winterhard (-30°C) zijn, zoals de soorten Kolomikta en Arguta.

De vruchten van de gewone kiwi zijn gewoonlijk langwerpig ovaal van vorm, met een lengte van ca. 7 cm., hebben helder vruchtvlees met een witte kern en een ring van zwarte pitjes rondom deze kern. Er zijn meerdere soorten kiwi, waarvan de vruchten geel tot donker rood worden. Schijfjes kiwi worden vaak als decoratieve garnering van gebak, salades en dergelijke gebruikt, maar de vrucht kan ook in zijn geheel worden gegeten.

De bloemen van de kiwi zijn tweehuizig, wat betekent, dat er mannelijke en vrouwelijke bloemen zijn. Je moet dus zorgen, dat je minstens één mannelijke plant hebt om de vrouwelijke bloemen te bestuiven. Nieuwere soorten zijn zelf bestuivend en hebben zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen aan één plant. Ook is het mogelijk om door enten zowel een vrouwelijke als een mannelijke ent op één en de zelfde onderstam te zetten. Ook zijn er mini vormen, die niet zo hoog worden en daardoor geschikt zijn voor de kleine tuinen.

Soorten

- Actinidia deliciosa
- Actinidia arguta Issai
- Actinidia arguta &
- Actinidia arguta

Smaak

De kiwi is voor de handel een makkelijk product: hij kan maandenlang gekoeld bewaard worden zonder verlies van smaak en vitamines. Hoe rijper de kiwi, hoe gemakkelijker hij te eten is. Ze worden vaak onrijp aangeboden, maar dan is de smaak zurig en de nasmaak onprettig. Ook kunnen de pitjes een 'ijzersmaak' op de tanden achterlaten. Een kiwi kan men thuis verder laten rijpen op kamertemperatuur, niet in direct zonlicht en niet te dicht in de buurt van ander fruit. Een rijpe kiwi is licht indrukbaar. De kiwi kan worden geschild of worden gehalveerd en uitgelepeld voor consumptie.

De groene kiwi kan je niet samen gebruiken met eiwithoudende producten. Door het eiwit actinidine smaken eiwithoudende producten als yoghurt en kwark bitter. Gelatine houdende toetjes met kiwi zullen niet opstijven Je kunt dit voorkomen door de kiwischijfjes in heet water te blancheren. De gele kiwi Zespri Gold kent dit probleem niet. Deze kiwi's hebben een frisse citrus smaak en ook wat steviger vruchtvlees dan de groene kiwi's.

Kiwi's worden onrijp geplukt en verkocht. Om toch rijpe vruchten te krijgen worden de kiwi's samen met bijvoorbeeld rijpe appels of bananen op een schaal gelegd en in een (plastic) zak verpakt. Deze zak wordt op een donkere plek met kamertemperatuur geplaatst. Het duurt ongeveer een week om de kiwi's af te rijpen, door de vorming van ethyleengas door de appels en de bananen.

Kiwi's worden gebruikt in plakjes in fruitsalades, op vruchtentaarten, schuimgebak en ijs, als borrelhapje aan een prikker met een blokje kaas of worst, in salade met bijvoorbeeld sinaasappel en reepjes kip, of in jam (met bijvoorbeeld aardbeien).

Herkomst

Oorspronkelijk komt de kiwi uit China, waar de vrucht al vele eeuwen bekend is. In 1906 werden wat zaden naar Nieuw-Zeeland gehaald. Uit de planten die uit deze zaden groeiden selecteerden enkele Nieuw-Zeelandse tuinders de eerste rassen. De naam luidde toen nog Chinese kruisbes. Pas jaren later, toen de kiwi voor Nieuw-Zeeland een belangrijk exportproduct werd, werd hij in het kader van de internationale marketing genoemd naar de bekende inlandse loopvogel: de kiwi.

Gedurende de zomer komt 75% van alle kiwi's nog steeds uit Nieuw-Zeeland. Ook in de Amerikaanse staat Californië wordt de fruitsoort op grote schaal verbouwd en ook Chili en Italië exporteren de vruchten. Doordat de landen in verschillende perioden oogsten en door de goede bewaarmogelijkheden is de kiwi het hele jaar door verkrijgbaar.

Teelt

De kiwisoorten chinensis en deliciosa zijn bladverliezende klimplanten, die over het algemeen matig winterhard zijn. Vooral als jonge plant hebben ze enige bescherming nodig. Bij volgroeide planten kan door strenge vorst nog steeds schade ontstaan, maar de plant zal de winter overleven. De soorten kolomikta en arguta zijn zeer winterhard (-30°C).

(Mini-)Kiwi’s kunnen het best tegen een muur of aan een pergolasysteem verbouwd worden, net als een druif. Omdat de ranken zich niet zelf hechten, zal je de ranken moeten leiden. Een warme zonnige beschutte standplaats met een goed doorlatende vruchtbare en vochtige bodem is gewenst. Als de vruchten niet voldoende kunnen rijpen door gebrek aan zon, hebben ze een zure smaak.

De kiwiplant is een sterke groeier, die daarom moet worden gesnoeid. 's Zomers na de bloei worden de ranken boven het vijfde blad gesnoeid. Snoeien bevordert de bloemknopvorming. Als er vruchten aan de rank zitten, dan kan die bij het zevende blad boven de vrucht worden afgeknipt. Snoeien kan de hele zomer plaats vinden. Snoei vooral de takken met weinig vruchten, want zo krijgen de andere vruchten extra voeding.

Het duurt 3 tot 5 jaar na het aanplanten voordat er vruchten worden gevormd. Geef de pas geplante kiwi extra mest en water in de zomer. Dat zal de groei bevorderen. Daarna kan er met de juiste verzorging elk jaar rijkelijk geoogst worden. De vruchten hangen lang aan de plant voordat ze rijp zijn. Om de vruchten beter te kunnen bewaren of te vervoeren worden ze onrijp geplukt. Door het late oogsten bestaat de kans dat in ons land de vruchten door vroege nachtvorst beschadigd raken. In Nederland is het, op een enkele uitzondering na, niet mogelijk om de vruchten aan de plant te laten rijpen.

Kiwi's kan je heel makkelijk zaaien, maar je moet veel geduld hebben, want de plant zal pas na 3 tot 8 jaar gaan bloeien en fruit geven. Indien je liever snel fruit oogst, koop dan een exemplaar in de handel. De in de handel beschikbare planten zijn in principe geënt: een mannelijke plant wordt geënt op een vrouwelijke plant zodat bestuiving kan plaatsvinden.

Verkrijgbaar

Kiwi's koop je in de supermarkt en bij de groenteboer. Ze zijn het hele jaar door te koop.

Leuke weetjes

De kiwi is heel voedzaam. Hij bevat meer vitamine C dan veel andere fruitsoorten en is een goede kaliumbron. Kiwi's bevatten ook het cholesterolverlagende pectine, verder aminozuren, bètacaroteen, foliumzuur, kalium, magnesium, koper, zink, fosfor, mangaan, vitamine A en is het een vetarme bron van vitamine E. Verder bevatten ze koolhydraten, eiwitten en zeer weinig vet. De kiwi kan niet met melkproducten gegeten worden, omdat het enzym actinidine de eiwitten afbreekt en het geheel een bittere smaak geeft. Ditzelfde enzym breekt ook gelatine af, waardoor men van kiwi's geen mousse kan maken. Het kan wel gebruikt worden in marinades, omdat het het vlees al enigszins verteert en malser maakt. Het enzym verdwijnt door de kiwi te blancheren.

Voedingswaarden van kiwi ( per 100 gr. )
48
205
86,8
1
10,3
7,5
0,2
-
-
-
-
0,7
Vitamines van kiwi ( per 100 gr. )
0,06
0,02
0,05
0,1
20
-
65
-
Mineralen van kiwi ( per 100 gr. )
4
300
40
30
0,8
10
0,12
0,1