Oyong

Vleugelkomkommer, Chinese okra

Luffa acutangula

Cucurbitaceae / komkommerfamilie

Luffa of oyong is een geslacht van tropische en subtropische klimplanten ingedeeld in de komkommer (Cucurbitaceae) familie. De naam wordt ook als loofah geschreven. Meestal wordt de vrucht van de twee soorten Luffa aegyptiaca en Luffa acutangula voor consumptie gebruikt.

De vleugelkomkommer, oyong of luffa is een eenjarige, eenhuizige klimplant met vijfkantige stengels met behaarde, drie- of meerdelige ranken. De bladeren zijn 10 tot 25 cm. groot en in omtrek hartvormig, toegespitst met drie tot vijf lobben met een gave rand. De vrouwelijke bloemen staan op een solitaire stengel samen met de mannelijke bloemen (in tot 35 cm. lange, gesteelde trossen) in de bladoksels. De bloemen zijn geel of wit van kleur.

De oyong is een langwerpige, groene vrucht die eruit ziet als een matte, geribbelde komkommer. Het vruchtvlees is wit. Oyong wordt onrijp gegeten, want eenmaal groot en rijp is hij te bitter, taai en zijn de zaden te groot. Na bereiden valt op dat de buitenste ring qua structuur een beetje op komkommer lijkt, maar minder waterig en de kern een beetje op courgette, maar zachter. De smaak is ook een beetje een kruising tussen die twee.

De vruchten zijn onrijp groen van kleur, langwerpig recht of gekromd van vorm, met tien gepunte lengteribben. Ze worden tot 60 cm. lang en tot 12 cm. breed. Het witte vruchtvlees is sponzig van consistentie en gevuld met vele 1 cm. grote, witte of bruine zaden. Hoofdzakelijk worden zoete, naar komkommer smakende rassen geconsumeerd. Rijpe vruchten worden gelig, smaken bitter en zijn voor consumptie ongeschikt.

De groente is populair in China en Zuidoost-Azië. Wanneer de komkommer volledig rijp is, wordt het vruchtvlees zeer vezelig. De volledig ontwikkelde vruchten van de oyong worden als schuurspons gebruikt in badkamers en keukens. Oyongplanten zijn niet winterhard en vereisen 150 tot 200 warme dagen om te rijpen.

Oyong smaakt het best als ze nog klein (minder dan 12 cm) en groen zijn. Bij mooie, jonge exemplaren zou het genoeg zijn alleen de ribben weg te snijden. De harde schil van de vleugelkomkommer kan met een dunschiller verwijderd worden. Maar omdat stukjes harde schil in een gerecht nogal een afknapper kunnen zijn is het veiliger om ietsjes verder te schillen, maar wel zo dun mogelijk, zodat je dus nog wat lichtgroen aan de buitenkant overhoudt. Dan in (schuine) schijfjes, staafjes of stukjes snijden en kort (3-5 minuten) roerbakken, stomen of gewoon mee verwarmen in gerechten. In de koelkast is de oyong een paar dagen te bewaren.

Het wordt meestal gebruikt als groente in curries, maar ook als een snack. De groente wordt behalve gekookt ook gestoofd, geroerbakt of geraspt in een omelet. Ook wordt de oyong toegevoegd aan soepen.

De oyong stamt oorspronkelijk uit het noordwesten van India, maar tegenwoordig worden ze wereldwijd veel in de (sub)tropen gekweekt.

Het is geen echte tuinplant, want door zijn enorme lengte van bijna 10 meter, heeft hij een hekwerk nodig om langs te groeien. Hoewel hij familie is van de kalebas groeit hij langzamer dan de meeste kalebassoorten. Omdat het een eenjarige plant is, moet je ze elk jaar weer opnieuw zaaien. De zaden ontkiemen echter vrij langzaam.

De oyongplant houdt van warmte en zal bij koude perioden stoppen met groeien. De plant produceert tijdens de groei doorlopend bloemen, dus bij warm weer zullen er ook telkens weer vruchten groeien. De vruchten hebben ongeveer 150 tot 200 of meer warme dagen nodig om te rijpen. Hij moet veel zon, warmte, water, goede voedingsstoffen en een groot sterk hekwerk hebben om langs te groeien. Wordt de plant zonder hekwerk gekweekt, dan heb je kans dat de vruchten krom groeien, of zelfs gaan rotten.

In Nederland is de oyong, of vleugelkomkommer verkrijgbaar op markten en in toko's.