Sojaolie

Minyak kedelai

Sojaolie is uit sojazaad gewonnen spijsolie. Sojaolie is de meest geconsumeerde plantaardige olie wereldwijd. Het wordt gebruikt in dressings, sojasaus, mayonaise en een groot aantal andere levensmiddelen. Soja-eiwit en sojalecithine kennen talloze toepassingen in voedingsproducten, cosmetica en verf. Uit de bonen wordt een heldergele olie gewonnen die vitamine E en waardevolle vetzuren bevat. Puur is deze mild smakende olie een uitstekende spijsolie. Het is de meest gebruikte olie in de oliemengsels die slaolie, margarine en bak- en braadproducten vormen, maar het wordt ook als grondstof gebruikt voor tal van niet eetbare producten, waaronder zeep, plastic, insecticides en verf.

De lage prijs van sojaolie maakt het een geliefde grondstof voor onder andere cosmetica. Raffinage van sojaolie levert ook lecithine. Deze stof werkt als vochtregulator en emulgator. Het stabiliseert schuim en zorgt ervoor dat andere plantaardige olie in de cosmetica niet ranzig wordt. Uit sojaolie kunnen bepaalde stoffen worden gewonnen, die men steroïden noemt: stigmasterol, toegepast tegen stijfheid en sitosterol in voedingssupplementen en middel tegen benigne prostaathypertrofie (BPH).

Sojaolie bevat onverzadigde en verzadigde vetzuren; hiervan is 7% alfa-linoleenzuur, 51% linolzuur en 23% oliezuur. Dit zijn onverzadigde vetzuren. Daarnaast bevat sojaolie 4% stearinezuur en 10% palmitinezuur. Deze vetzuren zijn verzadigd.

De wereldproductie van sojabonen is ruim 200 miljoen ton per jaar. De voornaamste producenten zijn de Verenigde Staten, Brazilië en Argentinië. Nederland verbruikt ongeveer 1,5% van de mondiaal geproduceerde sojabonen.

Sojaolie is verkregen uit de sojaboon door pletten, persen en extractie. De ruwe olie wordt geraffineerd, gebleekt en gedeodoriseerd. Het eindproduct is een hoogwaardige, volledig geraffineerde olie.

De zaden, die opgeslagen zijn in voorlopige silo's, worden schoongemaakt. Vibrerende zeven, elektromagneten en krachtige zuigers verwijderen alle onzuiverheden. Nadat de zaden gereinigd zijn en uit hun omhulsel gehaald, worden ze gebroken en geplet. Daarna worden ze opgewarmd. Door middel van wringers wordt een gedeelte van de olie uit de zaden geperst. Enkel de soft seeds passeren de wringers. De sojabonen slaan deze fase in het productieproces over. Om de overblijvende olie uit het geperste materiaal te extraheren, wordt oplosmiddel toegevoegd, dat zich bindt met de olie. Dit mengsel wordt dan tot 60° C opgewarmd in een distilleerkom. Het oplosmiddel verdampt, zodat enkel de ruwe olie overblijft. Deze procedure heet extractie. Het overblijfsel is een eiwitrijk product, dat gebruikt wordt bij de fabricage van veevoeder. De olie wordt hierna nog geraffineerd.

Sojaolie is kleurloos tot gelig van kleur met een neutrale smaak. Je kunt sojaolie goed mengen met andere oliën. Het rookpunt van sojaolie ligt rond de 210°C. De olie kan voor vrijwel alle keukendoeleinden worden gebruikt - van verwerking in dressings, marinades en mayonaise tot bakken, braden en frituren.

Soja, Soya hispida, behoort tot de oudste cultuurplanten, al in 2800 v. Chr. werd de plant door de Chinezen gecultiveerd. Het is waarschijnlijk een kruising van de in Oost Azië in het wild groeiende Glycine soja en Glycine ussurienus. Rond 1700 raakte soja in Indonesië bekend en verbreidde zich van daar uit tot in Noord Afrika. Pas in 1829 kwam de soja ook naar Amerika waar de cultivering tot een enorme groei kwam.

Sojabonen houden van een goed doorlatende grond die goed maar niet te veel water vasthoudt. Een hoog humusgehalte is goed voor de teelt. Compost of verse stalmest vlak voor het zaaien zijn uit den boze, net zoals stikstofmeststoffen. Als je die perse wilt aanbrengen, doe het dan ruim van tevoren, in de winter. De behoefte aan stikstof wordt voldaan door de stikstofbinding uit de lucht via de wortelknolletjes.

Zaaien:
Sojabonen zaaien is niet zo moeilijk. Gebruik hiervoor alleen zaad dat op zijn hoogst één jaar oud is, omdat de kiemkracht snel achteruit gaat. Laat de bonen 24 uur weken in een laagje water. De droge bonen nemen heel veel water op waardoor ze al een voorsprong hebben bij het kiemen.

Ter plekke buiten zaaien:
Sojabonen worden in mei gezaaid, dikwijls in dubbele rijen met een onderlinge afstand van 5 cm. Tussen deze dubbele rijen zit dan 20 cm. Zaai zo'n 3 cm. diep. Na een paar dagen is er al een worteltje en na een tweetal weken is er groen aan de oppervlakte te bespeuren.

Voorzaaien:
Eerst voorweken, daarna per drie in potjes zaaien. Of gewoon in een zaaibak. Afharden doe je door de plantjes buiten te zetten en in koude nachten met tuinfleece af te dekken.

Uitdunnen:
Dun de plantjes uit wanneer de eerste echte blaadjes verschijnen. Houd binnen de rij een afstand aan van 20 cm.

Planten:
Plant voorgezaaide sojabonen op een afstand van 20x20 cm. Ze hebben een beschut, uiterst zonnig plekje nodig.

Voeden:
Bemest de grond ruim vóór het zaaien met een algemene meststof en geef dan ook kalk. Je hoeft tijdens het groeiproces geen stikstof te geven. Net als de meeste andere vlinderbloemigen kan de plant deze zelf uit de lucht halen en aan de wortels binden. Geef in periodes van droogte water, de plant mag niet uitdrogen!

Bescherming:
Bescherm de plantjes in koude nachten door ze met tuinfleece af te dekken. Neem voorzorgen opdat de vogels de bonen niet uit de grond halen. Een natuurvriendelijke methode is de zaaigeultjes afdekken met heel korte takjes van snoeiafval. In een net kunnen de vogels makkelijk verstrikt raken. Afdekken met fijn gaas of vliesdoek kan natuurlijk ook. Vermijd in dat verband te ondiep zaaien.

Oogsten:
Sojabonen kun je vers of gedroogd eten. Wanneer je ze vers eet moet je oogsten als de bonen nog jong zijn. Als je de bonen gedroogd wilt gebruiken, oogst je pas als de peulen geel en dor zijn. Leg de bonen buiten in de zon of binnen op een droge, goed geventileerde plek en laat ze liggen tot ze helemaal droog zijn. Eenmaal gedroogd zijn ze dan jarenlang houdbaar.

Tot 1995 waren de Verenigde Staten de belangrijkste producent en exporteur van soja. Sinds 1995 breidt het soja-areaal in Zuid-Amerika zich sterk uit. Dit brengt ernstige sociale en milieuproblemen met zich mee, zoals werkloosheid, verminderde voedselzekerheid, onteigening van land, aantasting van natuurreservaten, ontbossing, erosie en watervervuiling door landbouwchemicaliën.

Daarnaast is de sojaboon vaak in opspraak vanwege genetische modificatie. Om die reden gebruiken Europese fabrikanten nauwelijks meer sojaolie in voedingsmiddelen. Veevoer bevat echter wel hoge percentages genetisch gemodificeerde soja. Producten voor menselijke consumptie, zoals producten met het EKO-keurmerk, bevatten echter enkel niet-gemodificeerd soja. De niet-gemodificeerde sojabonen worden voor een groot deel geïmporteerd uit Brazilië. Gemodificeerde soja komt voornamelijk uit Argentinië.

Sojaolie koop je in de supermarkt, oosterse toko en in de reformzaak.

Uit de eerste, koude persing van de boon. Rijk aan vitaminen A, B, D en E, talrijke mineralen, lecithine, phytosterolen, linolzuur. Voor elke huid een voedende en cel opbouwende olie.

Sojaolie is een mooie zacht spreidende olie en is heel geschikt voor vocht regulerende emulsies, bodycrèmes, massageoliën. De olie wordt eigenlijk door elk huidtype geapprecieerd en trekt snel in, waarna een aangenaam zacht huidgevoel achterblijft.

Sojaolie is heel geschikt als badolie voor mensen met droge tot zeer droge huid, gevoelige en kriebelige huid, vaak al met herstellend effect na 1 maand baden.

Werkt goed bij een vette, dunne of ruwe huid, rimpels, acne en huidontstekingen.

GoodYear zegt olie van sojabonen te kunnen gebruiken om autobanden te fabriceren. De winst zit 'm aan twee kanten. Ten eerste gaan de banden 10 procent langer mee en hoeven er dus minder geproduceerd te worden. En ten tweede bespaart GoodYear hiermee 26,5 miljoen liter aardolie.