Sardientjes

Ikan sarden

Sardina pilchardus

Clupeidae (Haringen)

De Atlantische of Europese sardine is de enige sardien die behoort tot de familie der haringen. Voor de visserij is het een belangrijke vissoort, die voorkomt in het oostelijke deel van de Atlantische Oceaan en de Noordzee tot in Senegal. In de Middellandse Zee komt de sardien het meeste voor in het Westen. Sardines worden hoofzakelijk 's nachts gevangen, omdat ze ’s nachts naar de oppervlakte van het water komen om plankton te eten. De vis eet zowel plantaardig als dierlijk plankton, zoals visseneitjes, larven en kleine kreeftachtigen.

De sardien kan een lengte bereiken van 25 centimeter en kan maximaal 15 jaar oud worden. Van de zijkant gezien heeft het lichaam van de vis een normale vorm, van bovenaf gezien is de vorm het beste te typeren als gedrongen. De kop is min of meer recht. De ogen zijn normaal van vorm en zijn symmetrisch. De vis heeft één rugvin en één aarsvin. Er zijn 13 tot 21 vinstralen in de rugvin en 12 tot 23 vinstralen in de aarsvin.

Sardines komen bijna wereldwijd voor en danken hun naam aan het Mediterrane eiland Sardinië, waar ze ooit zeer talrijk voorkwamen. De sardien komt zowel in zoet, zout als brak water voor, op een diepte van 10 tot 100 m.

Sardines zijn zowel vers als in blik te koop. Let bij het kopen van verse sardines er op, dat ze echt vers zijn, want de vis is erg aan bederf onderhevig. Verse vis heeft een glimmende huid, heldere ogen en voelt stevig aan. Hele sardientjes zijn eenvoudig schoon te maken. Wrijf onder stromend water de schubben van de vis. Trek de kop eraf. Daarbij komen de ingewanden mee. Knip de vin eraf. Zet dan de duim onder het staartdeel van de ruggengraat en duw die los van het vlees. Trek vervolgens de ruggengraat eruit. Sardines kunnen ook heel goed met ruggengraat worden geserveerd. Sardines in blik zijn in olie of in water ingemaakt. Kijk naar de vervaldatum op de verpakking om ervoor te zorgen dat ze nog vers zijn.

- Australische sardine - sardinops sagax
- Indische sardine - sardinella gibbosa
- Europese sardine - sardina pilchardus

De sardine zit boordevol eiwitten. Eiwitten zijn belangrijk voor het leveren van aminozuren. De bouwstenen voor eiwitten in ons eigen lichaam. Sardines kun je zo uit het blikje eten, gebakken of gegrild, maar zijn vooral lekker op een pizza.

Het sardientje is populair, vooral rond de Middellandse Zee. In Marokko wordt deze vis vaak in de oven gebakken. Italianen en Spanjaarden houden meer van gemarineerde sardientjes. Op Sicilië worden de visjes opgerold met een zoetzure vulling. De Portugezen eten de sardientjes het liefst zo uit de zee, van een houtskoolvuurtje. Heel eenvoudig, maar zeker zo lekker.

Verse sardines hebben een krachtige, kenmerkende smaak. Het visje heeft niet veel opsmuk nodig. Wat citroensap en grof zeezout is al genoeg. Belangrijk is wel dat sardines direct schoongemaakt en vers opgediend worden. De visjes zijn rijk aan omega-3-vetzuren. Dat maakt ze lekker en gezond, maar ook moeilijk houdbaar.

Een ander heerlijk hapje bestaat uit verse sardinefilets in een marinade van citrusvruchtensap, zout en olijfolie. Wat geraffineerder is de gevulde sardine. Vul hiervoor de vis met een mengsel van fijngehakte rozemarijn, peterselie, broodkruim, geraspte parmezaan en olie en azijn. Heerlijk op de grill.

Sardines zijn op verschillende manieren te bereiden. Je kunt ze combineren met allerlei kruiden en specerijen:

- met frisse smaken, zoals mango, granaatappel, yuzu, citroen, limoen, tomaat, komkommer, watermeloen en azijn
- met verse kruiden, zoals munt, peterselie, koriander, tijm, rozemarijn, kervel en dille
- met specerijen, zoals komijn, paprikapoeder en zwarte peper
- met scherpe smaken, zoals rode ui, sjalot, bosui of lente-ui, gember en Spaanse peper

Sardines dateren uit onheuglijke tijden, maar het was keizer Napoleon Bonaparte die er voor heeft gezorgd dat de sardine bij het gewone volk populair werd. Hij liet de sardine inblikken, zodat iedereen in zijn enorme keizerrijk deze vis kon eten. De sardine is de eerste vissoort die werd ingeblikt.

Sardines leven vlak onder de kust tot op een diepte van 100 meter. Ze leven in grote scholen, die vooral 's nachts naar de oppervlakte komen om te foerageren. In de zomer trekken de sardines naar het noorden, 's winters trekken ze weer zuidwaarts. Daarbij vormen ze soms gigantische scholen, die weer worden belaagd door visetende predators, zoals dolfijnen, walvissoorten en haaien. Ook zeevogels zijn gek op sardientjes.

De sardine plant zich voort op een leeftijd van zo'n twee jaar, bij een lengte van ca. 14 cm. De paaitijden zijn afhankelijk van het leefgebied. Zo paaien de sardines voor de Portugese kust al in februari, terwijl in de Noordzee pas van juni tot augustus wordt gepaaid en in de Middellandse Zee van september tot mei. De sardine produceert zo'n 60.000 eitjes van 2 millimeter grootte. De eieren worden onder de kust in open water afgezet en na 2 tot 4 dagen komen de larven uit het ei. De maximale leeftijd wordt op 15 jaar geschat.

Verse sardines koop je op de markt of in de vishandel. Sardines in blik zijn in de supermarkt te koop.