Ontvang de nieuwste updates

Blijf met de updates op de hoogte!

Theeblaadjes

Vertaling

Daun teh

Latijn

Camellia sinensis

Kenmerken

De theeplant (Camellia sinensis) (Sinensis is Latijn voor Chinees.) is een plant die van oorsprong voorkomt in Zuidoost-Azië. De jonge scheuten van deze plant worden gebruikt om thee te produceren. Tegenwoordig wordt thee over de gehele wereld in tropische en subtropische gebieden geteeld. Van deze plant worden witte thee, groene thee, oolong en zwarte thee gemaakt.

De theeplant is een groenblijvende struik of kleine boom die zo'n 17 m hoog kan worden, maar meestal tot onder de twee meter wordt gesnoeid als het voor de bladeren wordt geteeld. De bladeren zijn 4-15 cm. lang en 2-5 cm. breed. De plant heeft een sterke penwortel. De bloemen zijn geel-wit met een diameter van zo'n 2,5-4 cm. met 7 of 8 bloemblaadjes.

De zaden van de theeplant kunnen fijngemalen worden voor thee-olie, een zoete olie voor kookdoeleinden die niet verward moet worden met theeboomolie, een etherische olie die gebruikt wordt voor medische en cosmetische doeleinden en gemaakt wordt van de bladeren van een andere plant (Manuka (Leptospermum scoparium)).

Verse jonge theebladeren bevatten op basis van het drogestofgewicht ongeveer 4% cafeïne, 25% polyfenolen, 2% eiwit, 27% ruwe celstof, 4% koolhydraten, 60% pectine en verder etherische olie. De top en het bovenste blad hebben het hoogste gehalte aan cafeïne en polyfenolen. Voor de productie van thee wordt bij voorkeur gebruikgemaakt van jonge lichtgroene bladeren. Deze hebben korte witte haren aan de onderzijde. Oudere bladeren zijn donkerder groen van kleur en leveren door een andere chemische samenstelling weer een andere theesmaak op.

De beste zwarte thee komt van Darjeeling, India, dit is een gebied met een aantal wereldberoemde theetuinen aan de voet van de Himalaya. Een andere beroemde zwarte soort uit India is de Assamthee. De meeste groene thee komt uit China uit zeer uiteenlopende gebieden en variatie in kwaliteiten en daar zitten een aantal bijzondere lekkere soorten bij. Japanse groene thee is vrijwel altijd een kwaliteitsthee. De Japanners zijn zeer kwaliteitsbewust en fanatieke aanhangers van thee met vergaande ceremonies en urenlange rituelen enz. in tegenstelling tot de Chinezen die in principe gewoon water koken en dat op de theeblaadjes gieten. Verder is er veel goede zwarte Ceylonthee. Maar er is ook thee uit Taiwan, Kenia, Indonesië en nog meer landen produceren redelijk tot goede thee.

Soorten

- Zwarte thee
- Earl grey
- Darjeeling
- Groene thee

Samenstelling

Theestruiken groeien in een tropisch of subtropisch klimaat. De plantages liggen meestal op een berghelling. Hierbij geldt dat hoe hoger de plantage ligt, des te beter de kwaliteit van de thee zal zijn. Als de theeplant vier jaar oud is, kan er voor het eerst worden geoogst. Het oogsten vindt plaats met de hand of machinaal. Bij de oogst worden alleen de jonge blaadjes geplukt. Handmatig plukken geeft het beste resultaat. De oogst kan gedurende het gehele jaar plaatsvinden. De beste kwaliteit wordt echter geplukt in de droge moesson.

Eerst worden de verse groene theebladeren op gaas buiten uitgespreid om ze te laten verflensen. Of men legt ze in dunne lagen op rekken en laat er dan warme lucht door heen stromen. Die warme lucht is ongeveer 25°C tot en met 40°C warm. Of men legt de theebladeren in grote droogtrommels, waar ook warme lucht doorheen wordt geblazen. Door dit proces verliezen de bladeren hun vocht. Na ongeveer 18 tot en met 24 uur, zijn de bladeren soepel genoeg voor het volgende proces.

Het volgende proces is rollen. Daarbij worden de theebladeren tussen twee draaiende ronde vlakken doorgevoerd. De theebladeren worden dan geperst en gekneusd waarbij de sappen uit het blad vrijkomen. Het blad is nu klaar voor de fermentatie.

Hierbij worden de gerolde theeblaadjes in bakken gedaan. Die bakken met thee worden in speciale fermentatiekamers gezet, waardoor zeer vochtige en warme lucht van ± 25°C wordt geblazen. De theeolie komt vrij en de bekende theegeur ontstaat. Fermenteren is heel erg belangrijk omdat het de thee zijn geur en smaak geeft. Om die te behouden, mag het fermenteren maar 2 à 3 uur duren.

Theebladeren worden gedroogd bij een temperatuur van ongeveer 95 graden Celsius. Het doel van het drogen is om het vochtgehalte terug te brengen tot 4 à 6%. De thee is nu donker van kleur. Na al deze bewerkingen blijft er van zo‘n 100 kilogram geplukte bladeren, ongeveer 20 kilogram zwarte thee over.

Na het drogen worden de theebladeren met behulp van grote schudzeven op grootte gesorteerd. De inmiddels gebroken theebladeren worden nu op afmeting gescheiden en in verschillende bakken gedaan. Dit houdt in dat er na het sorteren een aantal maten thee over blijven.

Smaak

Theeblaadjes zijn vele malen gezonder, want rijk voorzien van de voor ons lichaam weldadige stoffen als anti-oxydanten, vitaminen, sporenelementen, fluor, flavonoiden en nog meer werkzame stoffen die een positieve invloed hebben op onze gezondheid. Losse blaadjes thee hebben meer smaak, zijn gevarieerder qua samenstelling en seizoen en per theesoort wezenlijk anders van smaak. De smaak is afhankelijk van de soort, de streek en de behandelmethode.

Qua smaak loopt thee uiteen van een grondige aardachtige smaak (zoals Pu Ehr thee) tot een hele lichte hooiachtige grassmaak (zoals Chun Mee) en allerlei nuances van zoetig tot bitter er tussen in. Daarbovenop wordt thee heel vaak gemengd met bloemen of vruchten, of gestoomd, of boven een houtvuurtje gerookt of geroosterd enz. En dit geeft allemaal verschillende smaken aan de thee.

Groene thee is altijd wat bitterder dan de zwarte thee die wij over het algemeen gewend zijn, maar veel gevarieerder in smaak dan zwarte thee en nog veel gezonder dan de zwarte thee. Veel mensen die gewend zijn aan zwarte thee moeten groene thee eerst leren waarderen door het een tijdje te drinken.

Houd je van thee en wil je meer dan alleen theedrinken? Probeer dan eens met thee te koken of te bakken. Thee kan je op verschillende manieren aan recepten toevoegen. Je kan het oplossen in water, er in koken, stoven of marineren. Je kan thee in poedervorm met bloem mengen of je kan gedroogde theeblaadjes aan gestoomde gerechten toevoegen.

Enkele bestaande theerecepten zijn de Japanse ochazuke (theesoep) waar groene thee als bouillon gebruikt wordt, de Chinese gerookte eend waar het gebruik van theeblaadjes de gerookte smaak geeft en het Ierse Barm Brack, een soort vruchtenbowl met zwarte thee.

Gebruik zwarte thee, zoals Assam of Ceylon, om rund- of varkensvlees mee te stoven en gebruik voor vis of kip groene thee. Vervang bij het bakken van cake water of melk deels of in het geheel door vers gezette groene thee. Kook rijst in water met Oolong thee en maak er nasi van. Doordat er veel verschillende theesmaken zijn, kan je hier veel mee experimenteren om een theesoort te vinden die goed bij het gerecht past.

Herkomst

Van oorsprong komt thee uit China. Duizenden jaren geleden werd daar al thee gedronken. Volgens een Chinese legende ontdekte Shennong 5000 jaar v.Chr. thee in een bos. Bladeren van een theestruik dwarrelden in een pan met heet water, waarna het geheel een aangename geur ging verspreiden.

Via China kwam ook Japan met thee in aanraking. De vroegste vermelding van thee in de westerse literatuur dateert uit 1559. Pas later in de 17e eeuw begon de VOC grotere hoeveelheden thee naar Nederland te verschepen. Die thee kwam uit Batavia, waar de thee vanuit China naar toe werd gebracht. Thee was tot de 18e eeuw een zeer dure drank en werd alleen gedronken door rijke mensen. Die bouwden daarvoor in hun tuinen soms speciale theehuizen (in Nederland theekoepels). In de 18e eeuw werd theedrinken echt gemeengoed in Nederland.

Teelt

Vroeger werd thee uitgezaaid in zaadtuinen. Die zaden leken op hazelnoten. Na een jaar werden de jonge plantjes in kweekbedden gezet.

Tegenwoordig gebruikt men een andere manier. De theeplant wordt gestekt. Van de beste en sterkste plantjes snijdt men takjes af. Die worden uitgeplant in de schaduw of in plastic kassen. Daarna steekt men de stekjes in kweekbedden. Als ze een goede wortel hebben gekregen en sterk genoeg zijn, worden ze overgeplant in de plantage.

De theeplant voelt zich het lekkerst in een warme en vochtige omgeving. Met een warmte van tussen de 10°C tot 30°C. en een regenval van tussen de 200 cm. en 225 cm. water. De theeplant vindt het fijn om 350 tot 3500 m boven het zeeniveau te liggen. Hoe hoger de thee wordt verbouwd, hoe beter de kwaliteit van de theeplant is.

Verkrijgbaar

Thee in al zijn soorten, zowel los als in zakjes, is in de supermarkt te koop. De speciale soorten koop je in de oosterse toko, in gespecialiseerde winkels en op internet.

Leuke weetjes

Een mooi verhaal is dat de Japanse keizers hun plukkers ronduit verboden om parfum te gebruiken en zelfs sterk gekruid eten mochten ze niet hebben tijdens de pluk om de subtiele geuren van de thee niet te beïnvloeden. De theeplukkers werden voor de keus gesteld te gehoorzamen of anders kop eraf.

Op het gebied van geur overnemen hadden deze keizers gelijk, want thee neemt snel geur over. Thee moet je dus altijd in een ander kastje bewaren ver van de kruiden die je in huis hebt.

Voedingswaarden van onbereide zwarte thee ( per 100 gr. )
353
1478
16
22,5
59
-
2,5
-
-
-
-
-
Vitamines van onbereide zwarte thee ( per 100 gr. )
-
0,09
0,55
0,01
-
-
-
-
Mineralen van onbereide zwarte thee ( per 100 gr. )
50
450
450
310
16
40
0,9
0,9