Ontvang de nieuwste updates

Blijf met de updates op de hoogte!

Mandarijn

Vertaling

Jeruk mandarin, jeruk garut

Latijn

Citrus reticulata

Kenmerken

De mandarijn is een bekende vrucht uit de citrusfamilie. Het bekendste kenmerk is dat de vrucht zich makkelijk laat schillen en het heeft een zoete kenmerkende smaak. De segmenten van de gepelde vrucht zijn gemakkelijk van elkaar te scheiden en daardoor is het een perfecte vrucht om zo uit de hand te eten en als tussendoortje te gebruiken.

De naam "Mandarijn" komt waarschijnlijk uit China, waar de hoogste staatsambtenaren zo werden genoemd. Omdat de mandarijn vroeger in China als fruit voor de rijken werd beschouwd, neemt men aan dat de naam voor deze citrusvrucht hiervan is afgeleid.

Mandarijnen zijn in drie typen te onderscheiden: de "echte" mandarijn, de satsuma en de tangerine. De "echte" mandarijn is de oorspronkelijke mandarijn. Hij bevat veel pitten en heeft de karakteristieke mandarijnen smaak. Hij komt steeds minder op de markt en wordt aangevoerd vanuit Zuid-Italië en Sicilië. De satsuma is als eerste van China naar Japan overgekomen. Vandaar is het ras in het eind van de 19e eeuw naar Europa en de V.S. gekomen. De tangerine dankt zijn naam aan de Noord-Marokkaanse stad Tanger, waar deze soort als eerste werd geteeld.

Omdat mandarijnen zich makkelijk laten kruisen met andere soorten citrusvruchten, zoals sinaasappels, grapefruits en citroenen, zijn er in de loop der tijd vele verschillende "onderrassen" ontstaan. De smaak is daardoor van zeer zoet tot redelijk zuur, met of zonder pitten en makkelijk of moeilijker te schillen. Ook de vorm en de kleur kan enorm verschillen.

Bekende kruisingen zijn bijvoorbeeld:

- Clauselina: dit is een kruising tussen de clementine en de satsuma-mandarijn. Deze soort komt vroeg op de markt, zo tussen september en half oktober. Ze wordt aangevoerd uit Spanje en Turkije.

- Clementine: De 'Clementine' heeft men bij toeval in 1902 in Algerije ontdekt in de tuin van pater Pierre Clément (vandaar de naam). Dit is de bekendste mandarijnensoort. Hij is afgeplat van vorm, is heel makkelijk te schillen en heeft doorgaans geen pitten. Deze mandarijn wordt aangevoerd tussen november en eind februari uit vooral Spanje, Italië, Marokko en Algerije.

- Clemenvilla: Dit is een persmandarijn die ontstaan is uit de kruising van de clementine met de orlando tangelo. Het vruchtvlees is diep oranje en hij bevat geen pitten. Omdat deze mandarijn moeilijk te pellen is, wordt hij meestal als persmandarijn gebruikt.

Soorten

- Cleopatra
- Common
- Dancy
- Fairchild
- Honey
- Kinnows
- Murcott (kruising)
- Ponkan
- Royal
- Satsuma Wase
- Satsuma Owari

Smaak

Mandarijntjes hebben een frisse, zoete smaak. De partjes zijn gemakkelijk uit de schil te halen en kunnen daardoor zo uit de hand gegeten worden of in een salade verwerkt worden. Mochten er pitjes in de mandarijn zitten, dan moet je die wel eerst verwijderen. Ze passen prima als toetje in een fruitsalade, of 's morgens in de muesli.

Herkomst

Mandarijnen zijn de oudst bekende citrusvruchten. In China was de mandarijn een zeer geliefde vrucht. Hier werden de mandarijnen alleen gegeten door de hogere klassen. Ze werden speciaal voor de keizer en zijn hoge ambtenaren verbouwd.

Lange tijd waren de mandarijnen niet in Europa en Amerika bekend, omdat ze rijp erg moeilijk waren te vervoeren. Pas in de 19e eeuw bereikte de mandarijn Europa. Pas rond 1820 werden ze voor het eerst in het Middellandse zeegebied aangeplant. In het midden van de 19e eeuw werd de mandarijn ook in de V.S. aangeplant. Doordat er tegenwoordig goede koelmogelijkheden en snelle vervoermiddelen bestaan, kan de hele wereld worden voorzien van dit fruit.

Teelt

Mandarijnen kunnen door middel van zaad worden vermeerderd, maar omdat er vrij gemakkelijk kruisbestuiving ontstaat met andere citrussoorten, zal je uit zaad vaak kruisingen kweken. Daardoor krijg je nooit de mandarijn met de door jou gewenste eigenschappen. Beter is het om de mandarijn te enten op een langzaam groeiende onderstam. Zo krijg je sneller vruchten dan wanneer je de boom uit zaad opkweekt.

De mandarijnenboom is eerder een struik te noemen. Hij heeft doornen op zijn takken en de bladeren zijn donkergroen en lancetvormig. De bloemen zijn wit van kleur en ruiken heerlijk zoet. Ze ontstaan aan de uiteinden van de takken en in de bladoksels. De struik wordt 2 tot 5 meter hoog en moet regelmatig worden gesnoeid om zodoende krachtige takken te krijgen. Bovendien krijgen alle vruchten dan voldoende zonlicht.

De meeste mandarijnenbomen kunnen enkele graden vorst verdragen. In ons klimaat is het toch aan te raden om ze op tijd in de overwinteringsruimte te plaatsen, de gevoeligheid voor wortelrot bij de combinatie van teveel water (herfstperiode) en lagere temperaturen zou wel eens funest kunnen zijn. Tevens oppassen voor een teveel aan meststoffen bij de mandarijn, dat werkt averechts, er ontstaan wel heel veel nieuwe scheuten, maar weinig vruchten.

Mandarijnenbomen hebben een hekel aan kalkrijke grond. De grond mag niet nat blijven en als je een mandarijnenboom in een kuip hebt, geef dan regenwater. Bij temperaturen onder de 10 graden moet de plant naar binnen gebracht worden. Het beste overwintert de boom in een lichte koele ruimte, waar goed geventileerd kan worden. Half mei kan de boom weer naar buiten.

Mandarijnen worden in de herfst en winter geoogst. Rijpe mandarijnen zijn groen van kleur, maar door lage temperaturen, zoals in de herfst voorkomen, zal het rijpe fruit oranje verkleuren.

Verkrijgbaar

Mandarijnen koop je in de supermarkt en bij de groenteboer.

Leuke weetjes

De mandarijn is een gezonde vrucht, omdat hij veel vitamines bevat. De oranje kleur wordt verkregen door carotenoïden. Deze stof verkleint de kans op leverkanker, aderverkalking, diabetes en beroertes. Carotenoïden worden omgezet in vitamines en dat gedeelte wat niet wordt omgezet, zorgt ervoor dat de vrije radicalen (die zorgen voor onder andere kanker) minder ruimte krijgen. Diezelfde carotenoïden spelen een grote rol bij ons afweersysteem en de celgroei. Ze hebben hier een positieve uitwerking op. Ze beschermen hierbij ook de ogen en huid tegen de schadelijke invloed van UV straling.

Voedingswaarden van mandarijnen ( per 100 gr. )
49
209
86
0,7
10,1
9,2
0,3
-
-
-
-
1,9
Vitamines van mandarijnen ( per 100 gr. )
0,05
0,06
0,01
0,03
10
-
30
-
Mineralen van mandarijnen ( per 100 gr. )
1
210
33
20
-
7
-
0,12