Foelie

Bunga pala

Myristica fragrans

Foelie is de gedroogde scharlakenrode zaadmantel van de nootmuskaat. De zaadmantel is niet volledig gesloten, maar bestaat uit onregelmatig gevormde sliertjes, rondom het zaad. Dit zaad staat beter bekend als muskaatnoot. Bij de oogst is de foelie karmozijnrood, maar na het drogen is de kleur oranjeachtig. Een volledig stuk foelie is ongeveer drie centimeter lang en één millimeter dik. De geschiedenis en productie van foelie zijn dus sterk verbonden met die van nootmuskaat..Het woord foelie stamt af van het Latijnse woord folium, voor "blad" of "vlies". Foelie wordt heel of als poeder verkocht.

De nootmuskaatvruchten worden met takken uit de boom geslagen, waarna ze worden gekraakt en de pit met de foelie er om heen uit het vruchtvlees wordt gehaald. Als men met oogsten te lang wacht zullen de vruchten openbarsten en vallen de noten op de grond. Daardoor gaat de kwaliteit van de foelie achteruit. Ook kunnen de muskaatnoten ontkiemen, waardoor ze waardeloos worden.

De foelie wordt, nadat hij van de noot verwijderd is, in de zon gedroogd, geplet en gesorteerd. Door het contact met de lucht gaat de mooie kleur verloren.

Nootmuskaat en foelie lijken wat smaak betreft erg op elkaar. Beide zijn warm, sterk kruidig en erg aromatisch van smaak. Foelie is wat milder van smaak. Nootmuskaat wordt alleen in en op warme gerechten en in koek en koekjes gebruikt, terwijl foelie in de Nederlandse keuken vooral gebruikt wordt bij het stoven van vlees (runderlappen), in soepen, voor het trekken van bouillon, in hartige taarten, voor het kruiden van gehakt en in zoete gerechten. Ook in speculaaskruiden wordt foelie gebruikt.

Hele foelie: Meestoven in gerechten en voor het serveren verwijderen. Gedroogde foelie heeft een warme, aromatische smaak die scherp is, maar zachter dan de smaak van nootmuskaat. Foelie wordt vooral gebruikt in combinatie met room, zoals in gebonden sauzen, bij gebak, of bij vleesgerechten. Foeliepoeder moet je op het laatst aan het gerecht toevoegen, omdat anders de smaak verloren gaat.

Voeg hele foelie altijd aan het begin van de kooktijd toe, zodat het de tijd heeft om haar smaak af te geven. Door de sterke smaak kan beter niet teveel worden toegevoegd. De complexe smaak van foelie doet veel gerechten eer aan.

Aanvankelijk groeiden muskaatbomen alleen op de Molukken. De V.O.C had eeuwenlang het monopolie op de verkoop van nootmuskaat en foelie. Door de smokkel van muskaatnoten door Britten werd de muskaatboom ook op Grenada aangeplant. Nu komt nootmuskaat ook van Sri Lanka en de West-Indische eilanden.

De muskaatboom is een altijd groenblijvende boom. De boom kan tot 10 - 20 meter hoog worden. Er zijn mannelijke en vrouwelijke exemplaren. Alleen de vrouwelijke boom draagt de vruchten. De boom bloeit het hele jaar door en blijft minstens 80 jaar vruchten dragen. Een volwassen boom geeft per jaar circa 2000 noten. De boom draagt vruchten met een groef aan één kant (ze lijken wat op kale abrikozen) die, als ze rijp zijn, vanzelf open barsten.

Foelie is als poeder, maar ook heel te koop in de supermarkt en in de oosterse toko's.

Foelie wordt gebruikt bij problemen aan de ingewanden, zoals diarree en indigestie. Foelie stimuleert de spijsvertering.