Garnaal

Udang

Caridea

Kreeftachtigen

Garnalen zijn kleine kreeftachtigen uit de infraorde Caridea. Er zijn 250 soorten waarvan 100 soorten geschikt zijn voor de markt. Er zijn tropische-, subtropische- en koudwatersoorten. Over het algemeen worden garnalen groter naarmate het water waarin ze leven warmer is. Ze variëren van klein (Stellendammertjes) tot zeer groot, de tijgergarnaal. De Latijnse naam van de tijgergarnaal is Penaeus spp. Onder meer in Indonesië worden deze garnalen gekweekt en gevangen in de ondiepe kustwateren. Aan de zuidkust van de Verenigde Staten worden tegenwoordig ook enorme tijgergarnalen gevangen met een lengte van zo'n 33 cm. Zij planten zich goed voort, maar de vissers zien ze daar als een bedreiging van de plaatselijke soorten.

Zowel in zout als in zoet water komen garnalensoorten voor, maar de meeste soorten leven in zee. Vele soorten leven op een zandbodem waarin ze zich kunnen ingraven om zich te beschermen tegen predators. Garnalen eten allerlei dierlijke en plantaardige resten.

De Nederlandse garnalen worden aan boord gekookt en met koelwagens naar Marokko gereden om met de hand gepeld te worden. Grote garnalen uit het Verre Oosten worden rauw in diepvries aangevoerd. In Nederland wordt gamba als verzamelnaam gebruikt voor alle grote warmwater garnalen. Ze leven in de oceaan langs de kust van Spanje en Portugal maar worden vooral uit het verre oosten aangevoerd.

Bij grote garnalen moet voor bereiding de donkere rugader (het spijsverteringskanaal) worden verwijderd. Pellen kan zowel voor als na bereiding gebeuren. De gamba wordt ook wel reuze garnaal of Chinese garnaal genoemd. Gamba's zijn zowel gekookt als rauw (uit de diepvries) te koop.

- Noordzee- of grijze garnaal
- Noorse of groenlandse garnaal
- Steurgarnaal
- Gamba
- Tijgergarnaal

Gamba’s kunnen zowel koud als warm worden gegeten. Ze zijn goed geschikt om te koken, te grillen, bakken, roerbakken, frituren of voor bereiding op de barbecue. Rauwe gamba's zijn in bijna kokend water of in visbouillon in 3 tot 4 minuten gaar.

Ze moeten vaak wel voor de bereiding gepeld worden. Hierbij verwijdert men eerst de kop. Duw daarna met de duimen de pootjes uit elkaar, zodat het pantser aan de onderkant breekt. Pel de schaal er af. Verwijder ten slotte de staart. Schalen en koppen van gamba's vormen een ideale basis voor een rijke garnalenbouillon. Maak gamba’s vlak voor het serveren klaar en warm ze nooit achteraf op, want dan worden ze taai en smakeloos.

De garnaal komt uit het Verre Oosten en worden vaak in kunstmatige meertjes in Zuidoost-Azië gekweekt. Als ze een bepaald formaat hebben bereikt worden ze gevangen en gepeld. Vaak worden ze ook nog gekookt, alleen het staartje zit er nog aan.

Als een garnaal nog klein is (kleiner dan 1 cm.) leeft hij nog niet op de bodem van de zee, hij zweeft dan door het water. Hij eet dan vooral kleine plantjes en diertjes die ook in het water zweven. Deze kleine plantjes en diertjes worden plankton genoemd. Zijn ze volwassen dan leven ze van andere kleine zeedieren en van aas.

De tropische garnalen houden van een watertemperatuur tussen de 20 en 28 gr Celsius. De larven en de jonge garnalen leven in de ondiepe kustwateren, lagunes en mangrovegebieden. Zodra ze volwassen zijn gaan ze naar diepere wateren tot een diepte van 110 meter.

Garnalen zijn in alle maten en gewichten te koop in de gespecialiseerde viswinkel. Ook in de diepvries van de oosterse toko's zijn de garnalen te koop. Ook de supermarkt verkoopt zowel gekookte als ook rauwe garnalen uit de diepvries.

Om aan de vraag naar gamba's te voldoen, werden grootschalige garnalen- en viskwekerijen langs de kusten gebouwd. Zij vormen een gevaar voor het milieu, want om deze kwekerijen te bouwen worden hele stukken mangrove gekapt. Ook hebben deze kwekerijen enorm veel vis nodig om de garnalen te voeden. Om ziektes en afnemende productie te voorkomen verplaatsen de kwekers na een aantal oogsten de vijvers naar een andere plek, ten koste van nog meer mangroven. Naar schatting ging door de aanleg van de kweekvijvers 35 procent van de mangrovebossen verloren.