Ontvang de nieuwste updates
De nieuwste recepten
Geen recept missen?
Spinazie
Bayam
Spinacia oleracea
Ganzenvoetfamilie
Spinazie is een bladgroente die rijk is aan mineralen, maar ook aan nitraat en oxaalzuur (stoffen die in grotere hoeveelheden schadelijk zijn voor de gezondheid). Het is een donkergroene bladgroente met malse blaadjes en een volle smaak. Aan het begin en eind van het jaar is er kleinbladige spinazie die heel goed geschikt is voor gebruik in salades. Vanaf maart is de wat stuggere en grootbladerige spinazie te koop, die wordt meestal gekookt of verwerkt in warme gerechten. Daarnaast is er de zogenaamde wilde spinazie, die een wat steviger en onregelmatiger blad heeft. Het is een nitraatrijke groente. Eet spinazie daarom niet vaker dan twee keer per week.
Spinazie is éénjarig, ze wordt zo’n 25 tot 35 cm. hoog. Ze heeft een dunne penwortel die heel diep in de grond kan komen. Het blad is heel zacht en mals als het wordt gekookt/gestoofd. Het blad is trouwens ook rauw lekker, in salades. Omdat spinazie snel groeit en een penwortel heeft kun je haar niet voorzaaien en moet je haar dus buiten ter plaatse in rijtjes zaaien.
Bij de grove spinazie, die we voor het gemak dus maar wilde spinazie noemen, is het handig om de vezelige stelen en hoofdnerf te verwijderen. Dat doe je door het blad dubbel te vouwen over de hoofdnerf en de steel er met een rukje zijdelings uit te trekken. En wassen graag, zand tussen de tanden is alleen acceptabel aan het strand. De plus van wilde spinazie is dat het minder snel kneust, langer goed blijft en voller van smaak is.
Spinazie heeft zachte, donkergroene bladeren. De zomervariant heeft ronde bladeren, de bladeren van de wintervariant zijn stekeliger. Spinazie heeft een zachte smaak en is heerlijk om te koken, wokken of rauw te verwerken in een frisse salade. Spinazie uit Nederland is van maart tot november verkrijgbaar.
- Scherpzadige rassen: deze planten groeien snel maar schieten ook snel in het zaad; dus geschikt voor vroege teelt en winterteelt
- Rondzadige rassen: planten groeien trager schieten minder snel in het zaad; geschikt voor zomerteelt
Rauw smaakt spinazie goed in salades of als frisse toevoeging tussen een broodje. Wanneer je de spinazie kookt hoef je slechts een klein beetje water toe te voegen. Denk er om dat spinazie behoorlijk slinkt tijdens het koken. Per persoon heb je 200 tot 300 gram spinazie nodig. De groente past goed bij vlees en kip. Het Voedingscentrum adviseert bij vis geen nitraatrijke groenten te gebruiken. Nitraten kunnen samen met de eiwitten uit vis zogenoemde nitrosaminen vormen. Spinazie is rauw lekker in een stamppot.
Spinazie heeft een zachte smaak. Jongere spinaziebladeren zijn goed rauw te verwerken in salades. Gemengd met andere slabladeren geven ze variatie in smaak, structuur en kleur. Spinazie is lekker om te koken en versnijden met boter of room en vers geraspte nootmuskaat en eventueel wat stukjes bacon toevoegen. De kooktijd van spinazie is 5-7 minuten. Gebruik spinazie ook eens in pannenkoeken, in quiches of groentetaarten.
Hoewel spinazie al eeuwen geteeld werd in China bereikte de plant Europa pas in de twaalfde eeuw met de komst van de Moren in Spanje. In de 16e eeuw was spinazie nog een nieuwigheid in Italië, maar wel al ingeburgerd in Engeland. Het eerste gebruik bleef beperkt tot laxeermiddel. Het laxeereffect is te danken aan het hoge oxaalzuurgehalte.
Spinazie zaai je dus niet voor, maar je zaait haar ter plaatse, dicht in rijen zonder te dunnen om op die manier klein, mals lichtgroen blad te krijgen. Bij uitdunnen of ruimer zaaien wordt het blad harder en donkerder. Je kunt het hele jaar spinazie telen.
Spinazie stelt hoge eisen aan de bodem, zeker als het om de structuur gaat. Ze wil graag een luchtige bodem die wel vochtvasthoudend is, maar niet kletsnat. Ze houdt ook niet van zure grond, dus op wat zuurdere gronden moet je wel wat kalk strooien.
Spinazie vraagt veel bemesting (door de snelle en sterke groei), maar pas dus op met hoge stikstofgiften in verband met nitraatopslag in de plant. Spinazie vraagt een flinke hoeveelheid (half)verteerde compost die oppervlakkig wordt ingewerkt. Minerale meststoffen toedienen vlak voor het zaaien kan verbranding van de kiemplantjes veroorzaken. Het is beter deze een tijdje vooraf in te werken. Vooral voor de vroege teelten kunnen we eigenlijk niet zonder snelwerkende minerale meststoffen, omdat in het vroege voorjaar de vrijgave van stikstof uit de aanwezige organische stof in de grond of de toegediende organische bemesting nog niet voldoende is. De grond is nog te koud.
Ze heeft bij vroege en late teelt graag een zonnig plekje, tijdens de zomerteelt vooral wat meer schaduw en koelte.
De vroege teelt vindt plaats onder glas. Er wordt in december en januari gezaaid. Per m² wordt 30-50 g zaaizaad gebruikt. Het meeste zaaizaad bij de vroegste zaai. Geoogst kan worden bij de vroegste zaai vanaf eind februari en bij de laatste zaai tot begin april. De opbrengst is 2-3 kg/m².
De zomerteelt wordt in april tot augustus in de vollegrond gezaaid. Per m² wordt 15-20 g zaaizaad gebruikt. Geoogst kan worden vanaf eind mei. De opbrengst is 3,5-4,5 kg/m².
De herfstteelt wordt van eind juli tot half september in de vollegrond gezaaid. Per m² wordt 25 tot 30 gr zaaizaad gebruikt. Er kan geoogst worden in oktober. De opbrengst is 1,5- 2,5 kg/m².
De winterteelt wordt in september in de vollegrond gezaaid. Per m² wordt 10-15 g zaaizaad gebruikt. Bij deze teelt kan van dezelfde planten drie keer geoogst worden. De spinazie kan voor de eerste keer half november geoogst worden, maar is dan wel gevoeliger voor vorstschade. Na hergroei kan voor de tweede keer in maart geoogst worden en voor de derde keer in april. De opbrengst is 2,5 kg/m² per keer oogst.
Verse spinazie koop je bij de groenteboer of in de supermarkt. Daar kan je ook diepvriesspinazie kopen.
Het Voedingscentrum adviseert om nitraatrijke groente, zoals spinazie, andijvie of rode biet, niet te combineren met vis, schaal- en schelpdieren (uitgezonderd zalm en makreel). Deze combinatie kan namelijk nitrosaminen laten ontstaan. Nitrosaminen zijn in proefdieronderzoek in verband gebracht met de vorming van (maag)kanker.
Het nitraatgehalte in spinazie is de laatste jaren verminderd, maar in combinatie met vis blijft het risico op de vorming van nitrosaminen. Nitraatarme groenten zijn onder meer asperges, aubergine, worteltjes, bloemkool en broccoli.
Het is wel belangrijk dat je restjes spinazie na de eerste bereiding snel laat afkoelen en in de koelkast bewaart, bij 4 tot 7 graden Celsius. Zo krijgen bacteriën die de potentieel schadelijke stof nitriet produceren, minder kans om te groeien. Bewaar restjes nitraatrijke groente niet langer dan 2 dagen in de koelkast en geef ze niet aan kinderen die nog geen 6 maanden oud zijn. Invriezen van spinazie mag overigens ook gewoon.