Satehsaus

Sambal kacang

Pindasaus wordt ook vaak "satehsaus" genoemd. Dit is eigenlijk niet correct omdat er vele verschillende andere dipsauzen bestaan voor sateh. Ook zal een pindasausrecept die voor sateh geschikt is, niet geschikt zijn om gebruikt te worden als saus voor, bijvoorbeeld, gado gado. Bij bijvoorbeeld sateh kambing (sateh van geit), wordt geen pindasaus gegeten.

Pindasaus zoals in Nederland gebruikelijk is, is een afgeleide van een product uit Indonesië, waarbij de vervanging van pinda's door pindakaas en de toevoeging van melk of kokosmelk uit de (gemengde) Indische keuken afkomstig is.

Pindasaus wordt in Indonesie gemaakt van gemalen pinda's, maar in Nederland gebruikt men vaker pindakaas. Ketjap kan één van de ingrediënten zijn en geeft pindasaus dan zijn zoutige smaak. Pittige varianten bevatten chilipeper. De saus wordt onder andere gegeten bij sateh babi en sateh ayam, varianten worden geserveerd bij gado gado. Nederlandse pindasaus wordt veelal gegeten bij vlees (bijvoorbeeld bij de barbecue en gourmet), met patates frites en bij allerhande snacks.

Het belangrijkste onderdeel van pindasaus zijn de geroosterde pinda's. Voor de saus worden ze daarna gemalen en met allerlei andere ingrediënten gemengd, al naar smaak, maar vooral is belangrijk bij welk gerecht de saus wordt geserveerd.

Naast de gemalen pinda's, soms ook vervangen door pindakaas, komen santen, ketjap, laos, gember, knoflook, ketumbar en djinten. Ook wordt vaak lomboks, gula djawa, melk, gebakken uitjes, asempasta of limoensap en sereh toegevoegd. Door toevoeging van water wordt de dikte van de saus bepaald. Je ziet, dat je zelf moet bepalen hoe je pindasaus moet smaken.

Toen Indische Nederlanders in Nederland kwamen, waren niet alle ingrediënten voor pindasaus en andere Indonesische en Indische gerechten te verkrijgen, waardoor men op zoek moest naar vervanging. De in Nederland bekend geworden versie van pindasaus is dan ook sterk verbasterd ten opzichte van de originele versie. Zo worden in Nederland vaak uien in plaats van sjalotjes gebruikt.

In sommige pindasausrecepten wordt gevraagd om basterdsuiker; dit is een gangbare vervanger voor gula djawa (Javaanse palmsuiker). Ook azijn en citroensap komt men vaak tegen, dit zijn gangbare vervangers voor asem (tamarinde) en sereh (citroengras) alhoewel de smaak niet authentiek is. Melk is een gangbare vervanger wanneer men geen santen of kokosmelk heeft. Doorgaans wordt in pindasausrecepten gevraagd om pindakaas, omdat het aanmerkelijk minder tijd kost dan zelf pinda's te roosteren en dan fijn te malen.

In een authentieke pindasaus wordt olijfolie niet gebruikt omdat deze olie te veel een eigen smaak heeft: oorspronkelijk wordt kokosolie of arachide(pinda)olie gebruikt, welke aan de pindasaus weinig of geen smaak toevoegen. Ook zonnebloemolie is geschikt aangezien die een neutrale smaak heeft.

De pinda is in de 16e eeuw door de Portugezen en Spanjaarden vanuit Mexico over hun tropische koloniën verspreid. Tegenwoordig wordt de pinda in alle tropische gebieden verbouwd.

Satehsaus is tegenwoordig kant en klaar te koop in supermarkt en oosterse toko. De saus wordt verkocht als pasta in emmertjes of gedroogd in zakjes. Het enige wat moet worden toegevoegd is water. Het is een aardige en vooral gemakkelijke vervanging van zelfgemaakte pindasaus, maar kan niet tippen aan je eigen bereide saus.

Mensen met een notenallergie kunnen geen pindasaus verdragen. Men kan heftig op noten reageren, zo erg zelfs dat men met spoed moet worden behandeld. Deze allergieën worden veroorzaakt door de eiwitten in de noten. Koken verwijdert deze eiwitten niet.